یاد آوری

اشاره: این نوشته در شماره بیستم هفته نامه قدرت منتشر شده بود.

نوشته از: حمید فیدل 

آن ماجراها را مسلما کسی نمی‏تواند بزداید، اگر کسی هم باشد سنگ به کله اش خواهم زد، تا بمیرد. آن ماجراها ساده بود اما از دنیای بی‏خیالی و سرمستی سرشار بود. حقیقت یکی از آن ماجراها این است که در زمستان‏های دهکده وقتی بسوی مکتب می‏رفتم و یا بر می‏گشتم، در گوشه‏ی دور از چشم دیگران می‏ایستادم و روی برف‏ها می‏شاشیدم. 

ماجرای این شاش‏ها متفاوت بود. هرچند که از روی دانایی این کار صورت نمی‏گرفت اما لذتی کودکانه در نفس اجرای این کار وجود داشت که مایه تداوم آن می‏شد. یکی از روزها برنامه این بود که در نقطه‏ی ثابتی باید می‏شاشیدم تا عمق برف را اندازه می‏کردم و شاشم به زمین می‏رسید و از درون آن سوراخی که ایجاد می‏شد چهره زمین را می‏دیدم. روزی دیگر برنامه یاگاری نویسی بود، هرچند تازه آموخته بودم که یادگاری چگونه نوشته می‏شود، اما یادگاری ام را توسط شاشم روی برف‏ها می‏نوشتم و بعد سرخوش از این کار تا خانه می‏دویدم. 

اما به زودی آن محل مخفی در راه میان درختان از یادگاری و سوراخ‏های عمقی پر می‏شد، پس باید تغییر مکان می‏دادم و یادگاری‏هایم را در جاهای دیگر روی برف‏های خدا می‏نوشتم. خوشبختان مسیر پر درخت بود و فضای کافی وجود داشت و من نیز با طرح‏های جدید شاش‏های دیگر می‏کردم. روزهایی بود که «الفبا» می‏نوشتم زیرا من آن روزها الفبا می‏آموختم و هر از گاهی نیز چهره‏ای می‏کشیدم. اما این کار همیشه با کمی نقص همراه بود، چرا که شاشم برای یک طراحی کامل کفایت نمی‏کرد؛ گاهی تصویر یک چشم می‏شد و زمانی دهان‏اش ناقص می‏ماند و گاهی نیز یکی از گوش‏ها ناقص می‏شد و اینگونه بود که من آب زیاد می‏خوردم تا قیافه کامل را بشاشم، اما گاهی دیگر دست و زمانی پا ناقص از کار در می‏آمد. برنامه شاشیدن ام به اینجا ختم نمی‏شد، گاهی نیز اتفاق می‏افتاد که فقط خطوط درهم و برهم را روی برف‏ها نقاشی می‏کردم و برنامه ام ادامه داشت. 

هرچند که آن روزها غصه‏ی چیزی را نداشتم و زمان، زمان بی‏تکلیفی و بی‏مسئولیتی بود. نه طهارت بود و نه نظافت و نه ترس از مادر و پدر، اما در یادآوری خاطراتم گاهی لحظه‏های پرمعنایی وجود دارد. برف نوشته‏های من همه از دست رفت و آب شد، اعماق زمین را پیمود و تجزیه و تبخیر شد و شاید دوباره آن آب را نوشیده باشم اما این بار با آداب و از روی تکلیف و نظافت نه روی برف‏ها و میان درختان بلکه در جایی مخفی دیگر می‏شاشم. برف نقاشی‏های من همه از دست رفت و من نقاشی را نیز از یاد بردم، من تمامی احساس شادی را که از شاشیدن ام می‏کردم از یاد بردم، دنیای کودکی ام را از یاد بردم و بزرگ شدم. 

با هر لحظه بزرگ شدنم احساس می‏کنم بسوی مرگ نزدیک می‏شوم و در ترس-آگاهی از خودم می‏پرسم، به جز شاشیدن چه کاری دیگری انجام می‏دهم؟ وقتی به کارهایم می‏اندیشم به راستی که جز شاشیدن کاری ندارم، حتی شاشیدنم آن احساس کودکانه نیز در خود ندارد، پس به این نتیجه می‏رسم که حتی شاش درست حسابی هم نمی‏کنم و از خودم می‏پرسم، کی هستم؟ چکار می‏کنم و برای چه برهمه چیز می‏شاشم؟ 

حالا می‏خواهم کارهای را که هر روز انجام می‏دهم بیاد بیاورم. صبح‏ها پس از چای سیگار می‏کشم و فیلتر آن را در مسیر حرکت ام بسوی دانشگاه به رودخانه می‏اندازم، چند قدمی برنداشته ام که متوجه می‏شوم در کنار دیوار رودخانه چند تا معتاد به همدیگر تزریق می‏کنند. لحظه‏ی به آنها نگاه می‏کنم و حتی احساس ترحم در وجودم بیدار نمی‏شود، حتی در مورد خودم دقیق نمی‏شوم که معتاد به سیگارم، معتاد به هوای سنگین رودخانه ام، معتاد به شلوغی شهرم، معتاد به فحش و دشنام ام، معتاد به سرو صدای بیهوده ام و معتاد به عدم اعتمادم و... ده قدم آن طرف‏تر زن چادری بینوایی در گوشه‏یی نشسته و چند تا پول سیاه را در پیش رو، روی چادرش انداخته و گدایی می‏کند. از روی ناچاری است یا خیر حتما از روی ناچاری است چرا که احتمالا شوهرش یکی از معتادین رودخانه است. بی‏خیال از کنارش می‏گذرم، ساده می‏گذرم اما نه، فحشی نثارش می‏کنم و مسیرم را در پیش می‏گیرم. به سرگ نزدیک می‏شوم و در انتظار عبور از سرک چه غوغایی، چه دودی، و چه گرد و خاکی بی‏مانندی فضا را آکنده است. از سرگ عبور می‏کنم، چند قدم نه پیموده ام که موجودی سیاه و کوچکی یک جفت چپلق در دست به من نزدیک می‏شود، می‏گوید: رنگ کنم! سرم را به علامت نفی تکان می‏دهم، می‏گذرم. ساده می‏گذرم اما نه، با خودم زمزمه می‏کنم لعنت به این فلانی‏ها همه چیز این کشور را غارت کردند و حالا کودک اش را ببین. 

کیلومتری را نه پیموده ام که موجود سیاه دیگر دودکنان از کوچه‏ی بیرون می‏دود و مسیرم را می‏بندد. می‏گوید: اسفند کنم! به زور از او دور می‏شوم. در حالیکه لعنت گویان دور می‏شوم، صدای آیسکریم، آیسکریم، لعنت‏ها را افزایش می‏دهد. اگر آلفرد نوبل بودم حتما برای فحاشان جایزه تعیین می‏کردم. 

این فقط نیم ساعت از زندگی صبح‏گاهی ام بود. اما حالا تصور روشنی از زندگی در بیست و چهار ساعت دارم و خاطره ام بازگشته است. زندگی تک تک آدم‏های کشورم را می‏توانم تصور کنم، خوب می‏دانم چگونه رای دادم، چگونه تقلب کردم، چگونه دروغ می‏گویم، چگونه رشوه می‏گیرم و... چگونه رعیت ام و چگونه دولت مدار. 

دیگر صدای اطرافم را نمی‏شنوم در دنیای ذهنی خودم غوط‏ورم، اما هشیاری آن را دارم که مسیرم را به دانشگاه منتهی کنم. به دروازه دانشگاه رسیده ام و کارت هویت را می‏خواهند، کارت ام را نشان می‏دهم و از دروازه عبور می‏کنم، به خود می‏آیم و با توجه به حوادثی که در مسیر گذشت از خودم می‏پرسم چرا به همه چیز می‏شاشم؟ ناگهان بر شاش‏های قدیمی ام غبطه می‏خورم و آرزو می‏کنم ای کاش بزرگ نمی‏شدم و هم چنان روی برف‏ها می‏شاشیدم. حالا باورم شده است که از کرامت انسانی ام گرفته تا مقدسات و زندگی ام، بر همه شاشیده ام و می‏شاسم. اما این وحشت وجودم را گرفته که شاش‏های فعلی ام روی برف‏ها نیست تا در بهار آب شود و در اعماق زمین تجزیه گردد و از دل کوه چشمه‏ی ذلال و گوارای بیرون آید تا همه موجودات را زندگی بخشد. 

امروزه شاش تصویرها، شاش الفباها، شاش یادگاری‏ها قدرت یادآوری و فراموش کردن را نیز از دست داده است. یادآوری معصومیت کودکی و فراموشی نخوت و گناه بزرگسالی. آرزو می‏کنم ای کاش همه آدم برفی بودند تا بر آنها می‏شاشیدم، اما چنین نیست و قول آن معتاد کنار دیوار دریا را خوب به خاطر دارم که می‏گفت: «برادر برو، چه نگاه می‏کنی، کار ما دیگه است.»