یادداشتی بر انتخابات پارلمانی افغانستان/ شنبه 27 سنبله
1. حضور مردم، انگیزه مردم:
گشت و گذار در مراکز رای دهی در روز انتخابات و در میان شور و هیجان مردم دلپذیرترین کاری است که می شود در یک انتخابات سراغ کرد؛ به خصوص زمانی که در هیأت یک ناظر انتخاباتی در مراکز رای دهی حضور بیابی. دومین انتخابات پارلمانی افغانستان این زمینه را برای تعداد پرشمار ناظرین مساعد ساخت.
این انتخابات روز شنبه 27 سنبله برگزار شد که تا حوالی ساعت چهار بعد از ظهر ادامه داشت. این انتخابات قرار است 249 عضور پارلمان آینده را از میان بیش از 2500 کاندید از سراسر کشور مشخص و معین سازد.
این انتخابات در حالی برگزار شد که در طول چند سال اخیر طالبان همواره با دولت سرستیز داشته و ناامنی به صورت روزافزونی در مناطق بیشتری از کشور گسترش یافته است. هرچند دولت افغانستان همواره تلاش کرده است که با طالبان از راه دوستی و مصالحه پیش آمد کند، اما طالبان همواره با زبان انتحار و انفجار و خشونت پاسخ دولت را داده اند. طالبان در یکی دو سال اخیر مخصوصاً برنامه های بنیادی و استراتیژیک دولت، مثل انتخابات، جرگه ها و کنفرانس های مهم را مورد تهدید و احیاناً حمله قرار داده اند. آن ها این انتخابات پارلمانی را نیز تهدید به حمله و اختلال کرده بودند. هرچند آن ها گفته بودند که انتخابات پارلمانی را مختل خواهند کرد و رای دهندگان را با تهدید و ارعاب از شرکت در انتخابات برحذر داشته بودند، و مواردی از فیرراکت و حمله در جریان روز انتخابات نیز گزارش شد، با این حال انتخابات برگزار شد و مردم در سراسر افغانستان به پای صندوق های رای رفتند.
گزارش ها حاکی از آن است که در مناطقی از کشور، از جمله در مناطق مرکزی و شمال و غرب کشور، میزان مشارکت مردم گسترده بوده است و از حدود ساعت هفت صبح، که انداختن رای شروع شد، مردم در جلو مراکز رای دهی صف کشیده بودند، هرچند کمسیون انتخابات آمار مجموعی اشتراک مردم را در سراسر کشور 40 درصد مجموع واجدین شرایط اعلام کرده است. این مشارکت دلگرم کننده در بسیاری مناطق، مایه ی امیدواری فراوانی می توانست به شمار رود، زیرا نگرانی آن وجود داشت که مردم انگیزه های شان را برای مشارکت در انتخابات از دست داده باشند.
2. مردم در میان بیم و امید:
اکثر مردم از قبل به این انتخابات با نگرانی و امید توأمان نگاه میکردند. نگرانیها و تردیدهای مردم علاوه بر ناامنی روزافزون، ناشی از احتمال تقلبات و تخلفاتی بود که در انتخابات های قبلی، از جمله در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته نیز به گستردگی وجود داشت. مشکلاتی مثل فساد گسترده ی اداری و مافیای اقتصادی و مواد مخدر، که بدنه ارگان های حکومتی را نیز آلوده و فلج کرده است، نیز به نگرانی و تردید مردم می افزودند.
اما از سویی دیگر، مردم به انتخابات با امیدی فراوان نیز نگاه می کردند؛ امید به نتایج این انتخابات که به تقویت صلح و گسترش حاکمیت دولت کمک کند و پارلمانی را به وجود بیاورد که از بازگشت طالبانیزم و خشونت و ترور بکاهد و به اعتبار مردمی دولت بیافزاید. با همین امیدواری مردم به پای صندوق های رای رفتند.
این امیدواری و مشارکت پرشور مردم آشکارا حاکی از دید اصلاح خواهانه مردم در وضعیت ادارات دولتی و خستگی آنان از فساد و تبعیض و قانون شکنی در ادارات دولتی بود، هرچند مشکلاتی مثل گرایشات طایفهای و قومی این خواست آنان را به چالش های جدی مواجه می ساخت.
اما شکننده بودن این امیدواری در باور ها و انتظارات کثیری از رای دهندگان به راحتی قابل درک بود. اکثر رای دهندگان، هرچند با امیدواری فراوان و دید اصلاح خواهانه رای شان را به صندوق ها می ریختند، اما از آشکار کردن نگرانی های شدید شان تردید و تأجیلی به خود راه نمی دادند. این نگرانی را در میان اقشار مختلف مردم به راحتی می شد مشاهده کرد.
نگرانی اکثر رای دهندگان از تقلب گسترده توسط بعضی از کاندیداها و مسئولین ادارات حکومتی در ولایات مختلف و ناتوانی کمیسیون انتخابات در برگزاری شفاف انتخابات و حتا دست داشتن این کمیسیون در تقلب بود. تعدادی از رای دهندگان و ناظرین بعضی از کاندیداها از احتمال تقلب سازمانیافته توسط مقامات دولتی و کمیسیون انتخابات سخن می گفتند.
3. تقلب؛ از آوازه تا وقوع:
متأسفانه اولین شایبه های امکان تقلب در انتخابات زمانی به سرعت پخش شد که رای دهندگان در مناطق مختلف توانستند به راحتی رنگ ناخن های شان را پاک کنند. این مشکل به سرعت در میان رای دهندگان شک و تردید را تشدید کرد. مواردی وجود داشت که بعضی از رای دهندگان حتا سه بار نیز رنگ ناخن شان را پاک کرده بودند و مکرراً رای داده بودند.
پس از آن جستجو برای پیدا کردن موارد دیگری از تقلب زیاد شد. به زودی روشن شد که مشکل پاک شدن رنگ در بسیاری مناطق وجود داشته است.
مشکل دیگر، برخورد غیرمسئولانه بعضی از کارمندان انتخابات بود. گفته می شد که در بعضی مناطق کارمندان کمیسیون، مخصوصاً در میان خانم ها، از ناتوانی رای دهندگان استفاده می کردند و خود به نشانی کردن برگه های رای دهی به نفع کاندید خاصی می پرداختند. از تعدادی مراکز رای دهی گزارش دادند که کارمندان کمیسیون انتخابات به همکاری پولیس موظف امنیت و نظم، مانع حضور ناظرین انتخابات می شدند. حتا دست کم یک مورد گزارشی وجود داشت که مرکز رای دهی ای پیشنهاد فروش برگه های رای دهی را به بعضی از کاندیداها کرده بوده است.
مسأله دیگر، رفتار غیرمسئولانه بعضی از کاندیداها در مراکز رای دهی بود. موارد زیادی مشاهده شده بود که کاندیداهایی در محلات رای دهی حضور می یافتند و مردم را به گونه های مختلف تشویق می کردند که به او رای دهند. حتا موارد چندی نیز وجود داشت که کاندیداهایی به پخش و نشر پول در میان مردم منتظر رای دهی اقدام کرده بودند و گاهی هم به ارعاب متوسل شده بودند.
مشکل بسیار مهم تر، که باعث اوج نگرانی های مردم، به ویژه کاندیداها شد، کمبود اوراق رای دهی در بعضی از مراکز بود. نکته سوال برانگیز این بود که گفته می شد این مشکل تا حدود زیادی مبتنی بود بر تقسیمات قومی مراکز رای دهی. یعنی این مشکل اکثراً در مناطقی پیش آمد که متعلق به قوم خاصی بودند. مثلاً در شهر کابل این مشکل تنها در مناطقی از غرب کابل پیش آمده بود. در تعداد زیادی از مراکز رای دهی غرب کابل، در حدود نیمه های روز برگه های رای دهی تمام شد، در حالی که صف های طولانی ای از رای دهندگان هنوز هم پشت دروازه های محلات رای دهی منتظر بودند. براساس گزارش های ناظرین انتخابات، مخصوصاً ناظرین کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، در اکثر مراکز رای دهی در ولسوالی های ولایت بامیان و بعضی از ولسوالی های ولایت غزنی، کمبود اوراق رای دهی وجود داشته است. گزارش شد که در ولسوالی جاغوری اکثر مراکز رای دهی در حدود ساعت 11 قبل از ظهر به کمبود برگه های رای دهی مواجه شدند. در مناطقی از از این ولسوالی و ولسوالی همجوار قرباغ اصلاً مواد های مورد ضرورت نرسیده بود و در نتیجه مراکز رای دهی در این مناطق تا آخر روز افتتاح نشد. در مناطقی از ولسوالی پنجاب ولایت بامیان اوراق رای دهی متعلق به ولایت غور و بادغیس فرستاده شده بود که در نتیجه مراکز مربوطه در آنجا نیز بسته باقی ماند. ناظرین انتخابات در برخی مراکز رای دهی در این دو ولایت گفتند که ما موضوع را مقامات مسئول محلی کمسیون انتخابات گزارش داده ایم ولی آنها گفته اند که از دست ما کاری ساخته نیست. دست کم در دو ولسوالی جاغوری و مالستان شماری از مردم در اعتراض به این نوع برخورد دست به تظاهرات زدند.
قبلاً کمیسیون انتخابات تعدادی از مراکز رای دهی را در غزنی و بامیان مسدود ساخته بود. دو مرکز پرنفوس در منطقه ناوهی ولسوالی جاغوری، که قبلاً هر کدام با نُه محل و هشت محل رای دهی پیش بینی شده بود، بعداً چهار محل از هرکدام آن ها مسدود گردید. این دو مرکز از ساعات 11 قبل از ظهر با کمبود برگه های رای دهی مواجه شدند و مردم از صف طولانی رای دهندگان مجبور شدند که به خانه های شان برگشت کنند و در نتیجه شمار زیادی از رای دهندگان از حق رای دادن محروم شدند. فضل احمد معنوی، رییس کمیسیون انتخابات، در کنفرانس مطبوعاتی ای در روز انتخابات در پاسخ به سوالی در این مورد گفت که او هم نمی داند که چرا تعدادی از محلات رای دهی در بعضی مناطق که مشکل ناامنی نداشته، مسدود شده است.
علاوه بر همه این ها، گزارش هایی منتشر شده بود که برگه های تقلبی رای دهی در مناطقی از کشور پخش شده است و نیز بیش از 17 ملیون کارت رای دهی میان شهروندان توزیع شده است، در حالی که گفته می شود تنها در حدود 11 ملیون نفر واجد شرایط رای دهی هستند. این درحالی است که هیچ گونه ضمانت اطمینان بخشی در مورد جلوگیری از تقلب با این امکانات وجود ندارد. اینها به اضافه عدم کنترول دولت و بدون حضور ناظران انتخابات در بسیاری مناطق، اطمینان مردم و اعتبار انتخابات را به شدت ضعیف می سازد.
4. سوال های بی پاسخ مردم
این مسایل مردم و کاندیدان را با سوال بزرگی مواجه ساختند که آیا این انتخابات نتیجه واقعی مشارکت و رای آنان را برای آنان به بار خواهد آورد؟ مردم فکر می کنند که بعد از مشارکت پرشور آنان، پاسخ این سوال باید توسط مقامات مسئول برگزاری انتخابات داده شود. با پیش رو داشتن تجربه انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته، به نظر می رسد مردم امیدواری چندانی به یافتن پاسخ این سوال ندارند. سخنان رییس جمهور کرزی مبنی بر اینکه احتمال تقلب زیاد است، اما ما مجبوریم نتایج را، هرگونه که باشد، بپذیریم، امیدواری مردم را برای یافتن پاسخ آن سوال شان بیشتر متزلزل کرده است.
اینک آیا نگرانی های مردم، بعد از این همه شور و هیجان، به ناامیدی تبدیل می شود؟ با نتیجه آرای مردم در جریان شمارش آرا چه خواهد شد؟ آیا با ادامه تقلبات و عدم پی گیری آن انتخابات مسخ نخواهد شد؟ برای یافتن پاسخ این سوال ها، و سوال قبلی، باید منتظر ماند؛ دست کم تا زمانی که نتایج انتخابات رسماً اعلان شود.
اما باید به یاد داشته باشیم که انتخابات در افغانستان هنوز پشتوانههای حمایتی اجتماعی پیدا نکرده است و مردم هنوز به آن با نگاهی آزمایشی می بینند. وقتی این آزمایش ها، به هر دلیلی، برای مردم موفقیت آمیز نباشد، احتمال دلسرد شدن مردم از اصل پروسه زیاد بعید نخواهد بود. در آن صورت ممکن است روند دموکراسی و نظام جدید در باور مردم ضربه پذیر شود و مردم رابطه و امید خود را از دولت بیشتر از پیش قطع کنند. این همان چیزی که طالبان و مخالفین مسلح دولت همواره خواسته اند. بنابراین دولت افغانستان باید به جدیت مراقب این مسایل باشد و نباید حاضر شود که بهای برخوردهای غیرمسئولانه در انتخابات را با از دست دادن اعتماد مردم و اتوریته خود بدهد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر